کی میوه بخوریم (دکتر محمدرضا وفا)؟

مثل تمام موضوعات مرتبط با سلامت ، تغذیه هم از باورها و توصیه های عامیانه در امان نبوده و همیشه از اطرافیانمان اطلاعات عجیب و جالبی در باره اینکه چه بخوریم و چه نخوریم ، می شنویم .

البته در مورد بعضی از خوراکیها مثل میوه ، بین تمام مردم توافق نسبی وجود دارد و همه میدانند که خوردن میوه ضامن سلامتی است . ولی در مورد زمان خوردن میوه توصیه های ضد و نقیضی وجود دارد . یکی از باورهای رایج در این زمینه این است که میوه را نباید همزمان با وعده های غذائی مثل ناهار یا شام مصرف کرد چون میوه مانع جذب مواد مغذی می شود.

برای اینکه ببینیم این باور چقدر درست است و بهترین زمان برای خوردن میوه چه وقت است سوالات زیر را بر اساس اصول علمی بررسی کرده و در نهایت نتیجه گیری می کنیم.

1 – اینکه میوه مانع جذب مواد مغذی غذا می شود و نباید همراه با غذا آن را مصرف کرد درست است یا خیر ؟

در آخرین مطالعات و گزارشهای دانشگاه های تغذیه معتبر دنیا، به شدت توصیه شده که مردم در هر ساعتی از شبانه روز می توانند میوه یا سبزی مصرف کنند . در واقع فواید میوه ها و سبزی ها آنقدر زیاد است که در هر زمانی از شبانه روز که مصرف شوند مورد تایید است . ولی این عقیده ای هم که در میان مردم وجود دارد ، جای بحث و بررسی دارد.

می دانیم که میوه ها منابع غنی از فیبر هستند و وقتی میوه میخوریم مقدار زیادی فیبر وارد دستگاه گوارش ما می شود . این فیبرها باعث سریع شدن حرکات دودی روده ها می شوند و در نتیجه عبور مواد غذائی را در دستگاه گوارش سرعت می بخشند. به این ترتیب وقتی ما میوه را همراه یا بلافاصله بعد از غذا می خوریم ، مواد غذائی با سرعت بیشتری از دستگاه گوارشمان عبور می کنند و در نتیجه جذب خیلی از مواد مغذی مثل ویتامینها و مواد معدنی، به اضافه کالری و حتی ترکیبات غذائی مضر مثل کلسترول و قند کمتر می شود.

2 – پس با این حساب ، آیا مصرف میوه همراه غذا ، می تواند هم خوب باشد و هم بد ؟

این موضوع کاملاً نسبی است. اگر فردی مشکل خاصی از نظر کمبود مواد مغذی نداشته باشد میتواند با خیال راحت همراه ناهار یا شام میوه مصرف کند. به عنوان نمونه برای افراد چاق یا مبتلایان به دیابت مصرف انواع میوه ها ( به جزء میوه های شیرین مثل خرما، انجیر و توت ) یا سبزیجاتی مثل کاهو و سبزی خوردن همراه غذا، نه تنها مضر نیست بلکه می تواند مفید هم باشد. چون مصرف میوه ها باعث کند شدن سرعت جذب مواد مغذی از جمله قند می شوند. اما برای کسی که دچار لاغری است مصرف میوه همراه غذا توصیه نمی شود چون باعث می شود کالری موجود در غذا به میزان لازم جذب بدنش نشود و در وزن گیری دچار مشکل گردد. به علاوه افرادی که دچار سوء هاضمه هستند، کسانی که ترشح اسید معده شان زیاد است، یا مبتلایان به زخم معده، التهاب معده، زخم اثنی عشر و سایر مشکلات دستگاه گوارش از مصرف میوه همراه غذا منع می شوند ضمن اینکه اصولاٌ رژیم غذائی این افراد کم فیبر است.

3 – در بعضی از فرهنگ های غذائی ، مردم عادت دارند سر سفره ناهار یا شام از میوه های فصل مثل انگور و خربزه به عنوان دسر استفاده کنند . آیا این عادت غذائی مورد تایید می باشد ؟

افراد سالم می توانند همراه یا بعد از غذا به عنوان دسر میوه فصل میل کنند. مثلاً 2 یا 3 قاچ کوچک خربزه همراه غذا مشکلی ندارد. یا اگر کسی می خواهد پرتقال و دیگر مرکبات کنار غذایش باشد، خیلی هم خوب است چون مصرف ویتامین C به جذب آهن، روی و کلسیم غذا کمک می کند؛ بنابراین به کسانی که مبتلا به فقر آهن هستند ، توصیه می شود همراه غذایشان لیمو ، نارنج و پرتقال مصرف کنند تا جذب آهن در بدنشان ارتقاء پیدا کند. ولی باید دقت کرد از میوه های خیلی شیرین بعد از غذا استفاده کنند چون این میوه ها باعث افزایش قند خون شده و سیری کامل را به وجود می آورند. ولی مصرف این میوه ها قبل یا همراه غذا احساس سیری کاذب را به وجود می آورند و باعث کم اشتهائی می شوند.

4 – برای اینکه میوه ها را جایگزین میان وعده های کم ارزش بکنیم چه کار باید انجام دهیم؟

بهتر است ساعت 10 صبح یا در ساعات عصر میوه ها را جایگزین انواع شیرینیجات و تنقلات کم ارزش کنیم.

نتیجه گیری :

الف) افراد سالم در هر زمان که تمایل داشته باشند می توانند از میوه استفاده نمایند.

ب) افراد مبتلا به چاقی ، هایپرلیپیدمی ( دارای چربی خون بالا ) و دیابتیها همزمان با غذا میوه را میل کنند.

ج) افراد مبتلا به مشکلات دستگاه گوارش و افراد لاغر 2 تا 3 ساعت بعد از غذا میوه را مصرف کنند. لازم به توضیح است که افراد مبتلا به بیماری های دستگاه گوارش، در صورت حاد بودن بیماریشان باید به جای میوه از آب میوه استفاده نمایند.