حق، علی - مطابق تازه ترین اظهارنظر محمود بهمنی، رییس کل بانک مرکزی، طرح حذف چهارصفر از پول ملی با تایید این نهاد طی 6 ماه آینده برای اجرا به دولت ارایه خواهد شد. طرحی که زمزمه های جدی در خصوص اجرای آن از دو سال پیش مطرح شد، زمانی که بهمنی در اولین واکنش ها به تبعات اجرای آن در مهرماه 88 گفت:" حذف سه صفر از پول ملی ایجاد تورم نمی کند و هزینه ها را نیز کاهش می دهد، همچنین اثرات روانی آن بر تورم نیز در کوتاه مدت خواهد بود."
وی سه ماه بعد هم گفت:" اینکه سه یا چهار صفر از رقم واحد پول ایران حذف شود، منوط به اجرای طرح تحول اقتصادی و مشخص شدن قیمت‌های واقعی است."
بهمنی یک ماه بعد هم اظهار داشت:" حذف سه صفر پول ملی را فعلا لازم نمی دانیم و پس از اجرای هدفمندی یارانه ها و مشاهده آثار آن در این مورد تصمیم گیری می شود."
بر این اساس با وجود تلاش بسیار زیاد رییس کل بانک مرکزی در این سه اظهار نظر رسمی برای پنهان کردن علل اجرا و تبعات اجرای طرح حذف صفرهای پول ملی، دو نکته خود نمایی می کند که تاثیر کوتاه مدت اجرای این طرح بر رشد تورم قطعی است و لزوم اجرای آن در افزایش قیمت ها پس از اجرای قانون هدفمندسازی یارانه ها ریشه دارد.
چنان که وی در دی ماه گذشته در خصوص طرح حذف سه صفر از پول ملی گفت: "حذف سه صفر از واحد پولی در جلسه کارگروه طرح تحول به تصویب رسیده است و در این خصوص به نتیجه نهایی رسیدیم، اما فعلاً تا کاهش بیشتر تورم این طرح را متوقف کرده‌ایم."
اما حال سه ماه پس از انتشار این خبر، رییس کل بانک مرکزی از ضرورت اجرای طرح حذف 4 صفر به جای سه صفر از پول ملی سخن می گوید. این بدان معناست که پیش بینی بانک مرکزی از آینده اقتصاد ایران، حاکی از شتاب گیری نرخ تورم فراتر از برآوردهای پیشین در خصوص تبعات اجرای قانون هدفمندسازی یارانه هاست.
برای اثبات این فرضیه کافیست، چند گزاره را بازخوانی کنیم. پس از سخنان بهمنی در دی ماه گذشته که از کاهش بیشتر نرخ تورم سخن گفت، نرخ تورم در قالب یک روند صعودی در اسفندماه گذشته تا 19.9 درصد افزایش یافت. گذشته از این زمانی که یک صفر بر تعداد صفرهایی که باید حذف شوند، اضافه می شود، بدان معناست که پیش بینی ها از افزایش قیمت ها یا به تعبیر بهمنی، واقعی شدن قیمت ها، 10 برابر افزون تر شده است و الا اجرای طرح حذف 3 صفر کفایت می کرد.
البته تنها یک امیدواری وجود دارد و آن این که افزایش صفرهای در آستانه حذف پول ملی قدری با انگیزه های سیاسی هم تلاقی کرده باشد و این گمان در میان برخی دولتمردان پیش آمده باشد که در صورت حذف 4 صفر، ارزش برابری یک ریال ایران با یک دلار آمریکا تقریبا یکسان خواهد شد.
اما این سوال مطرح است که از این منظر، در عمل با حذف چهار صفر از پول ملی چه اتفاق هایی رخ خواهد داد:
1- هر 10 هزار ریال فعلی معادل یک ریال خواهد شد. در این صورت اگر واحد خردتر از ریال برای اقتصاد ایران طراحی نشود، تمامی اجناسی که در حال حاضر کمتر از یکهزارتومان قیمت دارند، حداقل تا هزارتومان رشد قیمت خواهند داشت. این بدان معناست که اقلامی همچون نان، بنزین، گازوئیل و ... به بیش از یکهزارتومان فروخته خواهند شد که خود این اتفاق منشاء رشد بیشتر نرخ تورم خواهد شد.
2- در شرایطی که هر یکهزار تومان معادل یک ریال شود و واحد خردی همانند شاهی برای آن تعریف نشود، ارزش پول نقد یک دهم قبل می شود. حال فارغ از تاثیر رشد تورم بر کاهش قدرت خرید پول، کسانی که پول نقد در اختیار دارند و یا سپرده های بانکی کلان دارند، با کاهش ارزش پول مواجه خواهند شد.
3- همانطور که رییس کل بانک مرکزی هم پیشتر تاکید کرده، تورم روانی اجرای این طرح هم در کوتاه مدت اجتناب ناپذیر است. تورمی که ناشی از این تصور عمومی است که یک ریالی های جدید دیگر ارزش یکهزارتومانی های سابق را ندارد و کم ارزش تر است.
4- تحت تاثیر تورم روانی، قیمت گذاری کالاها به خصوص کالاهای سرمایه ای همچون مسکن، طلا و سکه بیش از واحد پول جدید، قرار داد می شود. چرا که به عنوان مثال برای مردم درک این که بهای آپارتمانشان از 200 میلیون تومان فعلی به 20 هزارتومان کاهش یابد، قابل پذیرش نخواهد بود و در این گونه بخش ها، رشد قیمت ها برای کاهش زیان ذهنی مالکان شتاب بیشتری خواهد گرفت.
5- کاهش صفرهای پول ملی، موجب نرخ برابری یک به یک میان دلار و ریال نمی شود. چرا که با توجه به شرایط تورمی اقتصاد ایران به سرعت نرخ برابری جدیدی شکل خواهد گرفت که با برآورد قدرت خرید هر ریال ایران با توجه به مجموعه شاخص ها و شرایط کلان اقتصاد آن محاسبه خواهد شد. گذشته از این احتمال دارد که فرصت مناسب برای اجرای خواسته از فعالان اقتصادی که معتقدند دلار زیادی ارزان است و باید برای حمایت از تولید ملی، گرانتر شود، مهیا شود. چرا که پذیرش عمومی نرخ برابری هر دلار معادل 3 ریال آسان تر می شود، دولت نیز عایدی ریالی بیشتری در ازای فروش دلارهای نفتی خواهد داشت. در حالی که این نرخ به معنای 3 هزار تومان شدن دلار در شرایط فعلی است. اما در حال حاضر این اتفاق نه تنها موضع سیاسی ایران در برابر آمریکا را قدری تضعیف می کند، نرخ برابری دارایی های عمومی را در بازار های جهانی به شدت کاهش می دهد که خود زمینه ساز رشد قیمت ها خواهد شد. همچنین واردات کالاهای مصرفی و حتی مواد اولیه و کالاهای سرمایه ای را گران تر خواهد کرد که این امر موجب رشد قیمت تولیدات داخلی هم می شود.
6- افزایش نرخ برابری دلار و ریال در پی حذف چهارصفر پول ملی که به آن اشاره شد، یک تاثیر دیگر دارد و آن این که دارایی های غیر نقدی مردم قدری هم به این دلیل و برای حفظ ارزش برابری آن ها با قبل، رشد خواهد کرد.
از بیل گیتس پرسیدن از تو ثروت مند تر هم هست؟ در جواب گفت بله فقط یک نفر پرسیدن کی هست؟ در جواب گفت من سالها پیش زمانی که از اداره اخراج شدم و به تازگی اندیشه های در حقیقت طراحی ماکروسافت تو ذهنم داشتم پی ریزی میکردم،سالها پیش در فرودگاهی در نیویورک بودم قبل از پرواز چشمم به این نشریه ها و روزنامه ها افتاد از تیتر یک روزنامه خیلی خوشم اومد،دست کردم توی جیبم که روزنامه رو بخرم دیدم که پول خورد ندارم. و اومدم منصرف بشم که دیدم یک پسر بچه سیاه پوست روزنامه فروش وقتی این نگاه پر توجه من دید گفت این روزنامه مال خودت بخشیدمش به خودت بردار برای خودت گفتم آخه من پول خورد ندارم گفت برای خودت بخشیدمش برای خودت،سه ماه بعد بر حسب تصادف توی همون فرودگاه و همون سالن پرواز داشتم چشمم به یه مجله خورد دست کردم
> تو جیبم باز دیدم پول خورد ندارم باز همون بچه بهم گفت این مجله رو بردار برای خودت،گفتم پسرجون چند وقت پیش باز من اومدم روزنامه بهم بخشیدی تو هر کسی میاد اینجا دچار این مسئله میشه بهش میبخشی؟! پسره گفت آره من دلم میخواد ببخشم از سود خودمه که میبخشم. گفت به قدری این جمله پسر و این نگاه پسر تو ذهن من مونده که خدایا این برمبنای چه احساسی اینا رو میگه گفت زمانی که به اوج قدرت رسیدم تصمیم گرفتم این فرد و پیدا کنم و جبران گذشته رو بکنم
اکیبی رو تشکیل دادم بعد از 19 سال گفتم که برید و در فلان فرودگاه کی روزنامه میفروخت یک ماه و نیم مطالعه کردندمتوجه شدند یک فرد سیاه پوست مسلمانه که الان دربان یک سالن تئاتره خلاصه دعوتش کردن اداره بیل گیتس ازش پرسید من میشناسی گفت بله جناب عالی آقای بیلگیتس معروف که دنیا
> میشناسدتون سال های پس زمانی که تو پسر بچه بودی و روزنامه میفروختی من یه همچین صحنه ای از تو دیدم گفت که طبیعی این حس و حال خودم بود. بیل گیتس گفت میدونی چه کارت دارم گفت که میخوام جبران کنم اون محبتی که به من
کردی. گفت که به چه صورت؟ بیل گیتس گفت هر چیزی که بخوای بهت میدم (خود بیلگیتس میگه خود این جوونه مرتب میخندید وقتی با من صحبت میکرد) پسره سیاه پوست گفت هر چی بخوام بهم میدی بیل گیتس گفت هرچی که بخوای
> گفت هر چی بخوام گفت آره هر چی که بخوای بهت میدم
> من به 50 کشور افریقایی وام دادم به اندازه تمام اونا به تو میبخشم گفت آقای بیل گیتس نمیتونی جبران کنی گفتم یعنی چی نمیتونم یا نمیخوام؟ گفت نه تواناییش رو داری اما نمیتونی جبران کنی. پرسیدم واسه چی نمیتونم جبران کنم پسره سیاه پوست گفت که :فرق من با تو در اینه که من در اوج نداشتنم به تو
> بخشیدم ولی تو تو اوج داشتنت میخوای به من ببخشی و این چیزی رو جبران نمیکنه اصلا جبران نمیکنه با این نمیتونی آروم بشی لطف تو ام که از سر ما زیاده بیلگیتس میگه همواره احساس میکنم ثروت مند تر از من کسی نیست جز این جوان 32ساله سیاه پوست.
پرکن پیاله را
که این جام آتشین
دیری است ره به حال خرابم نمی برد
این جامها
که در پی هم می شود تهی
دریای آتش است که ریزم به کام خویش
گرداب می رباید و آبم نمی برد
من با سمند سرکش و جادویی شراب
تا بیکران عالم پندار رفته ام
تا دشت پر ستاره اندیشه های ژرف
تا مرز ناشناخته مرگ و زندگی
تا کوچه باغ خاطره های گریز پا
تا شهر یادها
دیگر شراب هم جز تا کنار بستر خوابم نمی برد
پر کن پیاله را
هان
ای عقاب عشق
از اوج قله های مه آلوده دور دست
پرواز کن
به دشت غم انگیز عمر من
آنجا ببر مرا که شرابم نمی برد
آن بی ستاره ام که عقابم نمی برد
در راه زندگی
با این همه تلاش و تقلا و تشنگی
با این که ناله میکشم از دل
که آب
آب
دیگر فریب هم به سرابم نمی برد
پر کن پیاله را
زنده یاد فریدون مشیری
در سرزمینی که سایه آدمهای کوچک، بزرگ باشد،
آفتاب در حال غروب است.