رشد پر شتاب شاخص بازار داد و ستد سهام از ابتدای امسال و رکوردهای پی در پی آن اگر چه از دید دولتمردان و مدیران بورسی کشور از جمله مصداق فبها المراد و نعم المطلوب نام گرفته اما از دید برخی اقتصاد دانان رشد پر سرعت قیمت سهام شرکت ها در حالیکه هنوز هیچ اتفاق جدیدی در واقعیت اقتصادی کشور پدید نیامده ، دستاوردی جزء زیان دیدن سهامداران خرده پا را در آینده ای نزدیک نخواهد داشت.
در این راستا دکتر بهمن آرمان ، مدیر پیشین اداره مطالعات و بررسی های اقتصادی بورس تهران ( 1371-1376) در گفتگو با خبرنگار بورس نیوز، به بررسی اوضاع بورس کشور پرداخت و افزود : بنابر مفروضات اقتصادی زمانیکه اقتصاد کشوری در وضعیت رکود تورمی قرار گرفته باشد افزایش قیمت سهام در بازار سرمایه معنی چندانی نداشته و با واقعیت همسو نیست.
وی ادامه داد : در حالیکه افزایش 0.1 درصدی نرخ بیکاری در برخی کشورهای صنعتی باعث بازتاب های منفی بر شاخص بازار سهام و افت قیمت در آنها می شود ، بورس ایران رویه دیگری را در پیش گرفته و حال آنکه علت تحقق چنین امری در کشور با وجود نرخ بیکاری بالا چیست چندان روشن نیست.
به گفته آرمان در زمانیکه وی به عنوان یکی از مدیران بورسی مطرح بود هر زمان که بازار سهام با پدیده هجوم نقدینگی و رشد پر شتاب قیمت سهام مواجه می شد مدیران سازمان بورس با درخواست از دولت یا سازمان خصوصی سازی به منظور ایجاد تعادل در بازار و پرهیز از افزایش بی رویه قیمت سهام خواستار عرضه سهام شرکت های جدید می شدند تا بتوانند پاسخگوی عطش خریداران و به تبع آن پرهیز از وقوع پدیده حباب در شاخص شوند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا با توجه به کاهش نرخ بهره بانکی می توان انتظار رشد قیمت سهام و افزایش متوسط نسبت قیمت به درآمدی کل بازار را منطقی دانست ؟ پاسخ داد : در این زمینه بایستی مبانی علمی تری را بکاربرد چرا که در وهله اول کاهش نرخ بهره بانکی در شرایطی که نرخ تورم بیش از آن است بدون شک کاری اشتباه بوده و تصمیم سازان این مقوله به این نکته توجه ندارند که اساساً نرخ بهره بانکی همواره باید بالاتر از نرخ تورم باشد که البته این نظر من نیست بلکه فرمول ابتدایی از علم اقتصاد است.
حال در شرایطی که افزایش تورم ناشی از اجرای هدفمندی یارانه ها (که کاری بسیار اساسی است) بدیهی است معلوم نیست که این اقدام به چه منظوری انجام شده است.
وی با اذعان به اینکه رشد بی رویه قیمت سهام در شرایط فعلی چیزی جز به خاک سیاه نشاندن تعداد زیادی از سرمایه گذاران خرد در آینده ای نزدیک را در بر نخواهد داشت ، گفت : بازار سهام کشور در اختیار نهادهای شبه دولتی بوده و از اینرو از شاخص های آن به عنوان ابزاری برای نشان دادن دستاوردهای اقتصادی استفاده می شود.
در این بین برخی رسانه های گروهی به رغم آنکه نام اقتصادی بودن را یدک می کشند متأسفانه به دلیل نبود توان علمی مناسب ، تجزیه و تحلیل درستی از روند قیمت های سهام در بازار ارایه نداده و آنچه را که منافع آنها را تأمین می کند بازتاب می دهند.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه در ادامه روند سودآوری برخی صنایع بورسی کشور را خاطر نشان شد و افزود : تحمیل برخی هزینه های غیر قابل پیش بینی و از طرفی کند شدن سرعت اجرا یا لغو پرسش برانگیز طرح های توسعه ای در برخی شرکت های بورسی همچون فولاد خوزستان که می تواند با مبالغی کمتر از 200 میلیون دلار ظرفیت تولیدی خود را از 3.2 به 5 میلیون تن افزایش دهد و یا لغو رسمی طرح شهید خرازی در شرکت فولاد مبارکه که کلنگ اجرای آن در زمان ریاست جمهوری آقای هاشمی زمین زده شده بود ، نشان دهنده کاهش فزاینده سودآوری آنها در سال مالی جاری بوده و حال آنکه به نظر می رسد در این باره نشانه هایی از دخالت مافیای واردات در صنعت فولاد دیده می شود. البته دخالت مافیا در شرکت های بورسی محدود به این دو مورد نیست و در زمینه شرکت های تولید کننده روغن نباتی کاملاً مشهود است علاوه بر آن دخالت مافیای شکر و واردات بی رویه صنایع قند ما را به طور کامل از کار انداخته است.
وی ادامه داد : نفوذ مافیای واردات در تمامی صنایع کشور به گونه ای است که برخی شرکت هایی که به اصطلاح خصوصی شده اند در حال حاضر تولید خود را متوقف و از طریق واردات ایجاد درآمد می کنند بنابراین در چنین شرایطی افزایش منطقی قیمت سهام بعید بوده و رشد شاخص های آن در شرایط فعلی نه به عنوان دستاوردی برای انجام تبلیغات حزبی بلکه خطری برای خود دولت در این زمینه است.
آرمان با ذکر این نکته که اظهار نظرهای کارگزاران و فعالان بورسی باید در راستای گسترش و تعمیق هر چه بیشتر بازار سرمایه باشد افزود : مدیران فعلی بورس کشور که به دو دوره رکود و ناکامی بورس پایان دادند به رغم فعالیت درخشان و مطرح کردن ایده های نو خود در سالهای اخیر از تجربه ، توان و درک ساختار بازار سرمایه برخوردار نبوده و معتقدم در حال حاضر مدیریت بورس تهران بایستی نسبت به بکارگیری مشاورانی تمام وقت از دیگر کشورها همچون مالزی یا ترکیه اقدام کنند تا بورس تهران یک بورس تک محصولی نباشد و بعنوان ابزاری برای تأمین منابع مالی سرمایه گذاری های جدید باشد نه سوداگران حرفه ای.
مشاور سابق وزیر صنایع با اعلام اینکه بازار سهام ایران از ابتدای شکل گیری دوباره آن در بعد از انقلاب تا به امروز به معنای واقعی بورس شناخته نمی شود ، تصریح کرد : باید به این گفته احمدی نژاد که در ابتدای ریاست جمهوری خود بورس اوراق بهادار را قمارخانه ای بیش ندانست صحه گذاشت با این تفاوت که بازنده و برنده آن از قبل مشخص شده اند . چرا که در حال حاضر هیچ شباهتی با سایر بورس های دنیا به عنوان ابزاری برای تأمین منابع مالی سرمایه گذاری های جدید یا انجام معاملات دست دوم اوراق مشارکت ، گواهی سپرده و یا طراحی ابزارهای جدید مالی ندارد.
افزون براین در هیچ کجای دنیا سود سالیانه شرکت ها را میان سهامداران تقسیم نمی کنند چرا که مشمول پرداخت مالیات سنگین به دولت می شوند . در حالیکه به سود اختصاص داده شده به سرمایه گذاری مجدد ، مالیاتی تعلق نمی گیرد.
از طرفی با دستیابی به ارزان ترین منابع مالی در دسترس شرکت های بورسی دنیا اقدام به اجرای طرح های توسعه ای کرده و حال آنکه بورس ایران مردم را عادت داده که گویی پول خود را در بانک گذاشته و بایستی در هر سال سود خود را دریافت کنند و متأسفانه مسئولان کشور درکی از این موضوع ندارند.
وی در خاتمه گفت : بورسی که تنها یک کالا در آن داد و ستد شود بورس نیست و از اینرو باید نام آنرا به بازار تلف کردن منابع مالی و انسانی کشور تغییر داد.
آلبرت انیشتین :
هیچ وقت چیزی رو خوب نمیفهمی مگر اینکه بتونی به مادربزرگت توضیحش بدی !