در افسانه هندی آمده است که مردی هر روز دو کوزه بزرگ به دو انتهای چوب می بست چوب را روی شانه اش می گذاشت و برای خانه اش آب می برد. یکی از کوزه ها کهنه تر بود و ترک های کوچکی داشت هربار که مرد مسیر خانه اش را می پیمود ، نصف آب کوزه می ریخت. مرد دو سال تمام همین کار را می کرد کوزه ی سالم و نو ، مغرور بود که وظیفه ای را که بخاطر انجام آن خلق شده به طور کامل انجام می دهد . اما کوزه کهنه و ترک خورده ، شرمنده بود که فقط می تواند نصف وظیفه اش را انجام دهد.هر چند می دانست آن ترک ها حاصل سال ها کار است.
کوزه پیر آنقدر شرمنده بود که یک روز، وقتی مرد آماده می شد تا آب از چاه بکشد. تصمیم گرفت با او حرف بزند: از تو معذرت می خواهم. تمام مدتی که از من استفاده کرده ای فقط از نصف حجم من سود برده ای، فقط نصف تشنگی کسانی را که در خانه ات منتظرند فرو نشانده ای، مرد خندید و گفت: وقتی برمی گردیم، به دقت به مسیرنگاه کن ؟
موقع برگشت کوزه متوجه شد که در یک سمت جاده، سمت خودش، گل ها و گیاهان زیبائی روئیده اند. مرد گفت: می بینی که طبعت در سمت تو چه قدر زیباتر است؟ من همیشه می دانستم که تو ترک داری، و تصمیم گرفتم از این موضوع استفاده کنم. این طرف جاده، بذر سبزیجات و گل پخش کردم و تو همیشه و هر روز به آنها آب می دادی. به خانه ام گل بر ده ام و به بچه هایم کلم و کاهو و پیاز داده ام. اگر تو ترک نداشتی چطور می توانستی این کار را بکنی ؟
همه ما زمانی پیر می شویم و کیفیاتی را از دست می دهیم و کیفیات دیگری می یابیم. فقط باید این کیفیات جدید را بشناسیم و از آن ها استفاده کنیم.
میوه ممنوعه؟!(این مقاله درشماره15دیماه83،در"باران"نشریه سیاسی وتئوریک انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه کرمان،چاپ شده است.)
حکمت آفرینش وخلقت انسان اقتضامی کندواصلابراین مبنااستواراست که انسانهابه سوی تکامل گام برداشته وپیش بروند.
خداوند پس ازخلق آدم به فرشتگان دستورداد بلااستثنابراین بهترین آفریده اش سجده کنند.وهمه سجده کردند مگرابلیس،که تکبرورزید وازکافران بود.وازدرگاه الهی رانده شد.پس آدم وحوارافریفت که نافرمانی خداکنند. به این ترتیب که به آنهاگفت:«ای آدم!آیاتو رابه درخت ابدیت وملک جاودانی دلالت کنم؟!...ازهمان درختی که منع شدی بخورتاعمرجاودان یابی!»پس آدم وحواازآن درخت تناول کردند.(سوره طه 120و121)
مفسران اسلامی دراین که این میوه سیب بوده یاگندم،واین که حوااول ازآن خورده یاآدم،اختلاف دارند؛امابنابر نص صریح قرآن ونظراکثرمفسران،آدم وحواهمزمان وباهم مرتکب این عمل شدند.
امامیوه ممنوعه!چه بوده وچراممنوع شده است؟آیااصلانوع میوه اهمیت دارد یاخیر؟
رویکرد دیگربه این موضوع می تواندبحث سمبلیک ونمادین آن میوه ممنوعه،بدون توجه به نوع ونام آن باشد. ازاین دیدگاه این میوه –به اشاره قرآن وبه تصریح تورات – بصیرت،بینایی،معرفت وآگاهی است.بنابه آیات قرآن،خداوند آدم وحوارانداداده وموردخطاب قرارمی دهدوآنان نیزبدون هیچ شرمی ازعریانی خویش،خدای راپاسخ می دادند.اماپس خوردن میوه ممنوعه،ازعریانی شان شرم کرده وپنهان شدند.یعنی قبل ازخوردن میوه برع ریانی خویش آگاه نبودند.پس درخت ممنوعه نه سیب وگندم که می تواند آگاهی ومعرفت باشد که به دنبال خود رنج ودردومسئولیت می آورد.عریانی انسان نمادحقارت ونادانی اومی باشد.خداونددرسوره احزاب آیه72 نیزانسان رانادان وستمکارمعرفی می کندوآن راناشی ازناآگاهی اومی داند.
حال چرامیوه ممنوعه انسان آگاهی است؟!
همه دردهاازآگاهی زاییده شده وسرچشمه می گیرد.آگاهی،مسئولیت می آورد.آنکه نه می داندونه می بیند،نه اضطراب داردونه مسئولیت ونه دلهره مسئولیت!آنکه می داندومی فهمد برخود فرض می داند دیگران رابه آنچه نمی دانند آگاه کند.که این خود گناهی است بس بزرگ وپرخطرنزد پاسداران وحاکمان تاریکی ونادانی.
نمونه این انسانهادرجای جای تاریخ به چشم می خورد.بارزترین آنهاپیامبران هستند.تمامی پیامبران الهی که از طرف خداوند آگاه ودانامامورهدایت مردم می شدند،بامخالفان سرسختی نیزمواجه می گشتند که بااستفاده از جهالت مردم،به استثمارواستحمارآنهامی پرداختند.پیامبراسلام ،حضرت محمد(ص)،به عنوان آخرین فرستاده خداشاید بیشترین ناروایی هاراازجانب آنهادید.چراکه این کافران حق وحقیقت،بااستفاده ازجهل وناآگاهی مردم تمام ثروت وقدرت جامعه رادرسیطره خودگرفته وبه ظلم وستم برآنهامی پرداختند.
شایداینگونه تصورشودکه باگذشت زمان وگذرسالهاوقرنها ویابابالاتررفتن سطح فکروفرهنگ انسانهاممنوعیت این میوه ازبین برود؛ولی نه تنهااینگونه نشده است بلکه درکشورهاوجوامع مختلف به انحاءگوناگون این ممنوعیت اعمال می شود.درکشورهای پیشرفته باکسانی که سعی درآگاه کردن مردم ازموضوعی خاص دارند همان برخوردی می شودکه درکشورهای عقب مانده وغیرپیشرفته،بااین تفاوت دامنه ممنوعیت آگاهی بخشی درکشورهای پیشرفته،موضوعات کمتری راشامل می شود.این تفاوت هم ازنوع حکومتهای این کشورهاناشی می شود.کشورهای پیشرفته اغلب کشورهایی هستنددموکرات ومردمسالارولی کشورهای غیرپیشرفته وعقب مانده،یااصلااسمی وماهیتی مردمسالارنیستندویافقط نامی ازآن رابردوش می کشندوماهیتی غیرازآن دارند.بدتر ازهمه اینکه دراکثراین جوامع دین دستمایه ای شده دردست حاکمان ورهبران،برای اعمال محدودیت بیشترو جلوگیری ازحق طبیعی انسانهای آن جوامع درتعیین سرنوشت خود،به منظورنیل به منافع شخصی.دراین جوامع مخالفت حاکمان باآگاهی بخشی مردم رنگ ولعاب مذهبی گرفته وآنهابابرداشتی مستبدانه ازدین،تمام مخالفان خودرامخالفان خداودین پنداشته وآنهاراوابسته به خارج ازمرزهامعرفی می کنند.این درحالی است که تمام سعی این افرادآگاه کردن مردم نسبت به حق وحقوقشان وارتقای سطح فرهنگ عمومی ودرنهایت پیشرفت درهمه زمینه هاورسیدن به کمال مطلوب جامعه است.
تاریخ چندهزارساله ایران نیزسرشارازانسانهایی است که جان درراه روشن کردن تاریکیهاگذاشتند.انسانهای آزاده ای که آگاه نکردن مردم راخیانت درحق آنهادانسته وبه روشنگری پرداختند.بعدازوروداسلام وخصوصا پس ازدوره حکومت صفوی به بعد،آنهابابرداشت واقع گرایانه ازدین دچارخشم متحجرانی شدندکه به بهانه دفاع ازاسلام ودین وخدا،بیشترین ضربه رابه آنهازدند.متحجرانی که درگذشته مانده ودرلوای دین به تامین منافع شخصی وخانوادگی وگروهی خودمی پرداخته ومتاسفانه امروزهم می پردازند.متحجرانی که باهراتفاقی ازترس به خطرافتادن منافعشان،شعاروااسلاماسرمی دهندوکفن پوش تظاهرات می کنند.البته متحجران افراطی امروزی بااسلاف خودتفاوت اساسی دارندوآن تجربه آنان است.
بامطالعه تاریخ وتامل درآن به راحتی می توان دریافت که نامهای ماندگاربیشترازآن کسانی است که نه تنها خودباکمال میل ورغبت به خوردن میوه ممنوعه آگاهی اقدام کردندبلکه دیگران رانیزبه خوردن آن ترغیب نموده اند.وتاریخ معاصروبرخوردهای حاکمان کنونی هم این موردرابیش ازپیش ثابت می کند.ومطمئنا آینده نیز ازآن همانهاست وازحاکمان وپاسداران تاریکی وجهل نه نامی خواهدماند نه نشانی.